Sabtu, 03 September 2011

> Tapake Kuntul Mabur

Ana pandhita akarya wangsit, kaya kombang anggayuh tawang, susuh angin ngendi
nggone, lawan galihing kangkung, watesane langit jaladri, tapake
kuntul nglayang lan gigiring panglu, dst.

Di sini jelas bahwa “sesuatu” yang dicari itu adalah: susuh angin (sarang angin), ati banyu (hati air), galih kangkung (galih kangkung), tapak kuntul nglayang (bekas burung terbang),gigir panglu (pinggir dari globe),wates langit (batas cakrawala), yang merupakan sesuatu yang “tidak
tergambarkan” atau “tidak dapat disepertikan” yang dalam bahasa
Jawa ” tan kena kinaya ngapa” yang pengertiannya sama
dengan “Acintya” dalam ajaran Hindu.

Dengan pengertian “acintya” atau “sesuatu yang tak tergambarkan” itu
mereka ingin menyatakan bahwa hakekat Tuhan adalah
sebuah “kekosongan”, atau “suwung”, Kekosongan adalah sesuatu yang
ada tetapi tak tergambarkan. Semua yang dicari dalam kidung
dhandhanggula di atas adalah “kekosongan” Susuh angin itu “kosong”,
ati banyu pun “kosong”, demikian pula “tapak kuntul nglayang”
dan “batas cakrawala”.

Jadi hakekat Tuhan adalah “kekosongan abadi
yang padat energi”, seperti areal hampa udara yang menyelimuti jagad
raya, yang meliputi segalanya secara immanen sekaligus transenden,
tak terbayangkan namun mempunyai energi luar biasa, hingga membuat
semua benda di angkasa berjalan sesuai kodratnya dan tidak saling
bertabrakan. Sang “kosong” atau “suwung” itu meliputi
segalanya, “suwung iku anglimputi sakalir kang ana”. Ia seperti
udara yang tanpa batas dan keberadaannya menyelimuti semua yang ada,
baik di luar maupun di dalamnya.

Karena pada diri kita ada Atman, yang tak lain adalah cahaya atau
pancaran energi Tuhan, maka hakekat Atman adalah juga “kekosongan
yang padat energi itu”. Dengan demikian apabila dalam diri kita
hanya ada Atman, tanpa ada muatan yang lain, misalnya nafsu dan
keinginan, maka “energi Atman” itu akan berhubungan atau menyatu
dengan sang “sumber energi”. Untuk itu yang diperlukan dalam usaha
pencarian adalah mempelajari proses “penyatuan” antara Atman dengan
Brahman itu. Logikanya, apabila hakekat Tuhan adalah “kekosongan”
maka untuk menyatukan diri, maka diri kita pun harus “kosong”, Sebab
hanya “yang kosonglah yang dapat menyatu dengan sang maha kosong”.
Caranya dengan berusaha “mengosongkan diri” atau “membersihkan diri”
dengan “menghilangan muatan-muatan yang membebani Atman” yang berupa
berbagai nafsu dan keinginan. Dengan kata lain berusaha
membangkitkan energi Atman agar tersambung dengan energi Brahman.
Dengan uraian di atas maka cara yang harus ditempuh adalah
melaksanakan “yoga samadi”, yang intinya adalah menghentikan segala
aktifitas pikiran beserta semua nafsu dan keinginan yang
membebaninya. Sebab pikiran yang selalu bekerja tak akan pernah
menjadikan diri “kosong”. Karena itu salah satu caranya adalah
dengan “Amati Karya”, menghentikan segala aktifitas kerja.
Apabila “kekosongan” merupakan hakekat Tuhan, apakah Padmasana, yang
di bagian atasnya berbentuk “kursi kosong”, dan dianggap sebagai
simbol singgasana “Sang Maha Kosong” itu adalah perwujudan dalam
bentuk lain dari apa yang dicari orang Jawa lewat kidung-kidung kuna
itu? Apa sebabnya di Jawa tidak ada dan baru diwujudkan dalam bentuk
bangunan ketika leluhur Jawa berada di Bali? Mungkin saat itu di
Jawa memang tidak membutuhkan hal itu, karena masyarakat Jawa lebih
mementingkan “pemujaan leluhur”, yang dianggap
sebagai “pengejawantahan Tuhan”. Kata-kata Wong tuwa iku Pangeran
katon atau Orang tua (leluhur) itu Tuhan yang nampak, adalah bukti
adanya kepercayaan tersebut.


teks lengkap kidung dhandhanggulo diatas:

ana pandhita akarya wangsit ,mindha kombang sangajab ing tawang,susuh angin ngendi nggone ,lawan galihing kangkung,wekasane langit jaladri,isining wuluh wungwang lan gigiring punglu,tapaking kuntul anglayang ,manuk miber uluke ngungkuli langit,kusuma njrah ing tawang.

ngambil banyu apikulan warih ,amek geni sami adadamar,kodhok ngemuli elenge ,miwah kang banyu den khum.kang dahaan murub kabesmi .bumi pinetak ingkang pawana. katiyub,tanggal pisan kapurnaman yen anenun sonteg pisan anigesi kuda ngrap ing pandengan

….ana kayu apurwa sawiji ,wit buwana epang keblat papat,agedhong mega tumembe,apradapa kukuwung,.kembang lintang sagaar langit ,sami andaru kilat ,woh surya lan tengsu,asirat bun lawan udan,apupuncak akasa bungkah pertiwi,oyode bayu bajra

wiwitane duk anemu candhi ,gogodhongan miwah wawarangkan, sihing hyang kabesmi kabeh ,tan ana janma kang wruh yen weruho purwane dadi,candhi sagara wetan ,ingobar karuhun ,kahyangane sanghyang tunggal ,sapa reke kang jumeneng mung hartati,katong tengahing tawang

gunung agung sagara sarandil,langit ingkang amengku bawana ,kawruhana ing artine ,gunung sagara umung ,guntur sirna amengku bumi ,rug kang langit bawana,dadya weruh iku,mudya madyaning ngawiyat,mangasrama ing gunung agung sabumi,candhi candhi sagara

gunung luhure kabiri giri,sagara agung datanpa sama ,pan sampun kawruhan reke,artadaya puniku datan kena cinakreng budi,aging sampung prapta ing kuwasanipun angadeg tengahing jagad,wetan kulon lor kidul ngadhap myang nginggil,kapurba wisesa

bumi sagara gunung myang kali sagunging kang isining bawana ,kasor ing artadayane ,sagara sat kang gunung,guntur sirna guwa samya nir,singa wruh artadaya ,dadya teguh timbul,lan dadi paliyasing prang,yen lulungan kang kapapag wedi asih,sato galak suminggah

jim peri prayangan samya wedi mendhak asih sakehing drubiksa ,rumeksa siyang dalune.singa anempuh lumpuh,tan tumama ing awak mami,kang nedya tan raharja ,kabeh pan linebur,sakehe kang nedya ala,sirna kang nedya ebcik basuki,kang sinedya waluya

siyang ndalu rineksa hyang widi,dinulur saking karseng hyang sukma,kandhep ing jalma kabeh,apan wikuning wiku wikan ,liring pujasamadi dadi sasedyanira mangunah linuhung paparah hyang tegalana ,sampen yen tuwajuh jroning ati,kalis ing pancabaya

yen kinarya atunggu wong sakit ,ejim setan datan wani ngambah rineksa malaekate,nabi wali angepung ,sakeh lara samya sumingkir ,ingkang nedya mitenah ,maring awak ingsun ,rinusak dening pangeran ,eblis laknat sato mara padha mati,tumpes tapis sadaya